varlık ve zaman ne demek?

Varlık ve Zaman

Martin Heidegger'in başyapıtı olan Varlık ve Zaman (Almanca: Sein und Zeit), 20. yüzyıl felsefesini derinden etkilemiş bir eserdir. Kitap, varlığın anlamı sorusunu yeniden ele alarak, geleneksel metafizik anlayışına meydan okur ve Dasein (burada-oluş) kavramını merkeze yerleştirir.

Heidegger'e göre, Batı felsefesi varlığın anlamını doğru bir şekilde kavrayamamış ve onu sadece varolan (seiendes) ile karıştırmıştır. Oysa varlık (Sein), varolanın varolmasını mümkün kılan temeldir. Varlık ve Zaman'ın amacı, varlığın anlamını Dasein üzerinden açığa çıkarmaktır.

Temel Kavramlar ve Temalar:

• Dasein (Burada-Oluş): İnsan varoluşunu ifade eden bu kavram, Heidegger'in felsefesinin temel taşıdır. Dasein, dünyada-olma (In-der-Welt-sein), kaygı (Angst), ölüm-için-varlık (Sein-zum-Tode) gibi temel özelliklere sahiptir. Dasein'in varoluşsal analizi, varlığın anlamını anlamak için bir araçtır.
• Dünyada-Olma (In-der-Welt-sein): Dasein'in temel niteliğidir ve insanın dünyayla ilişkisini ifade eder. Bu ilişki, sadece nesnel bir ilişki değil, aynı zamanda pratik ve anlamlı bir ilişkidir. Dasein, dünyayı araçlar ve amaçlar ağı içinde deneyimler.
• Kaygı (Angst): Dasein'in varoluşsal bir duygusudur ve hiçliğin deneyimidir. Kaygı, Dasein'i kendi varoluşunun sınırlarıyla yüzleştirir ve onu özgün bir varoluşa yöneltir.
• Ölüm-İçin-Varlık (Sein-zum-Tode): Dasein'in en temel özelliğidir. Ölüm, Dasein'in sürekli olarak karşı karşıya olduğu bir olasılıktır ve varoluşuna anlam katar. Ölüm-için-varlık, Dasein'i geçiciliği ve sonluluğu ile yüzleşmeye zorlar.
• Zaman (Zeitlichkeit): Heidegger, zamanı nesnel bir ölçü olarak değil, Dasein'in varoluşsal yapısı olarak ele alır. Zaman, Dasein'in geçmişi, şimdiyi ve geleceği bir araya getirme şeklidir. Dasein'in zamansallığı, onun varoluşunun temel koşuludur. Zaman anlayışı, Varlık ve Zaman'da önemli bir yer tutar.
• Özgünlük ve Özgün Olmama (Eigentlichkeit und Uneigentlichkeit): Dasein, ya kendi potansiyellerini gerçekleştiren özgün bir varoluşa ya da başkalarının beklentilerine uyan özgün olmayan bir varoluşa sahiptir. Özgünlük, Dasein'in kendi varoluşsal sorumluluğunu üstlenmesi anlamına gelir.
• Unutulmuşluk (Vergessenheit): Heidegger'e göre, Batı metafiziği varlığın anlamını unutmuştur. Varlık ve Zaman'ın amacı, varlığın unutulmuşluğunu aşmak ve varlığın anlamını yeniden keşfetmektir.

Varlık ve Zaman, tamamlanmamış bir eserdir. Heidegger, kitabın ikinci bölümünde ele almayı planladığı konuları (örneğin, tarih ve dil) daha sonraki çalışmalarında işlemiştir. Ancak, kitap felsefe, teoloji, edebiyat ve psikoloji gibi birçok alanda önemli bir etki yaratmıştır.